Intensieve gangbare landbouw moet omgevormd worden.

 

Nu de boeren zijn gestopt met de doldriestere acties, en de gesprekken onder leiding van Johan Remkens op gang lijken te komen, wil ik graag met het onderstaande overzicht aangeven waarom de intensieve gangbare landbouw zo broodnodig moet veranderen. Er moet een forse omwenteling of transitie van het grootste deel van de landbouwsector worden gerealiseerd. Omdat de problemen mee veroorzaakt zijn door het handelen van boeren, is het gerechtvaardigd te verlangen dat de landbouw ook loyaal aan verbeteringen meewerkt. Het algemene doel van deze transitie is dat de landbouw zodanig gaan produceren dat er amper negatieve effecten zijn voor de omgeving of naar de toekomst toe.

 

‘Stikstof’ (N) staat niet op zichzelf, met de afname van de soortenrijkdom in natuurgebieden als belangrijkste probleem. Er is overmatige uitstoot van stikstofoxiden (NOx) waaronder nitraat (NO3-), en van ammoniak (NH3), methaan (CH4) en lachgas (N2O). Ook de uitstoot van fijnstof uit stallen (deels gerelateerd aan ammoniak) is problematisch. Stankoverlast is op z’n minst hinderlijk. Technische maatregelen zijn in de praktijk onvoldoende effectief gebleken.

 

Aan de stikstofproblematiek is het grote mestoverschot verbonden. Lange tijd heeft er overbemesting plaatsgevonden en nog steeds is niet overal sprake van ‘evenwichtsbemesting’. Er is onvoldoende capaciteit voor alternatieve mestverwerking en er vindt mestfraude plaats door het illegaal afvoeren van mest. Door de vermesting van het (diepere) grondwater is ons drinkwater met nitraat (NO3-) vervuild.

 

De klimaatbalans is ook negatief en niet alleen vanwege het gebruik van fossiele brandstoffen door landbouwmachines en in tuinderskassen. Lachgas en methaan zijn veel sterkere broeikasgassen dan kooldioxide (CO2). Door de intensieve akkerbouw nemen de hoeveelheid organische stof en daarmee de koolstofbuffer in de bodem fors af. Dat is ook slecht voor de bodemkwaliteit en de bodemstructuur. In Zuid-Limburg is een extra negatief effect dat de intensief benutte bodem bij steeds vaker voorkomende hevige neerslag minder water opneemt, waardoor er meer risico is op water- en modderoverlast.

Door de klimaatverandering neemt de verdroging van de natuur toe (met meer bos- en heidebranden), maar de grootschalige kunstmatige beregening van akkerbouwgewassen draagt in grote gebieden fors bij aan de verlaging van het grondwaterpeil.  

 

Het verbeteren van het dierenwelzijn binnen de intensieve veehouderij gaat zeer langzaam. Het overgrote deel van de jaarlijks 450 miljoen dieren in Nederland heeft geen natuurlijke leefomgeving. Beter Leven 1-ster van de Dierenbescherming is zeker geen topkeurmerk, maar meer een compromis voor de ‘overgangsperiode’. Daarnaast zijn de met duizenden in een stal gehuisveste varkens en kippen vatbaar voor dierziektes (varkenspest, vogelgriep) met regelmatig ruiming tot gevolg. En er komen nog veel te vaak stalbranden voor.

 

Door de stikstof maar ook vanwege het gebruik van pesticiden en antibiotica, draagt de landbouw bij aan de vermindering van de biodiversiteit. Er zijn nu in onze streken 75 % minder insecten dan enkele tientallen jaren geleden en de tendens is zwaar negatief. Denk ook aan de acties tegen de bijensterfte.

De import van grote hoeveelheden veevoer (soja) zorgt voor een grote druk op het beschikbare landbouwareaal en de voedselbeschikbaarheid elders. De sojateelt is mee oorzaak van de ontbossing van het Amazonegebied (inclusief schendingen van mensenrechten van inheemse volken).

 

Naar mijn mening is er geen toekomstperspectief voor de huidige intensieve gangbare landbouw. Maar er is zeker perspectief voor de landbouw en dus ook voor de boeren die willen veranderen. Nu al bewijzen zo’n 2.500 boeren dat met zorg voor hun bedrijf en de omgeving goed landbouw kan worden bedreven en daar ook veel voldoening uit kunnen halen. Ook onze Rijksoverheid noemt de landbouwtransitie naar kringlooplandbouw, biologische landbouw en/of natuur-inclusieve landbouw onontkoombaar. Het is aan de boeren, onze overheid en ons consumenten om dit perspectief zodanig te vertalen dat de gehele landbouwsector duurzaam wordt.

 

Harrie Winteraeken

Voorzitter van HeerlenMondiaal

 

Tel.nr. 045 522 87 20

Tel.nr. mobiel 06 523 756 11

 

E-mailadres hwinteraeken@hotmail.com